پروژه چارچوب‌های ارتقاء سطح فناوری‌ها در مدیریت پسماندهای صنعتی

بر اساس برخی آمار، از نظر تعداد دانشگاه، کشور ایران با ۲۴۶۸ دانشگاه، رتبه‌ی سوم را در جهان پس از هند با ۴۰۰۴ دانشگاه و آمریکا با ۳۲۸۱ دانشگاه دارد. این آمار در پایگاه آماری استاتیستا، ۷۰۴ دانشگاه اعلام گردیده و کشور ایران رتبه‌ی نهم در جهان را داراست. در همین حال بر اساس نظام رتبه‌بندی شانگهای در سال ۲۰۲۳، از میان این تعداد دانشگاه در سراسر کشور، فقط یک دانشگاه، و آن هم دانشگاه تهران در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفته‌است.

همچنین بر اساس گزارش پایگاه Web of Science در دسامبر سال ۲۰۲۲، نمایه اچ برای ایران عدد ۴۱۹ بوده و رتبه‌ی این کشور در جهان ۱۶ بوده‌است. همچنین ایران از منظر استنادات، مقالات داغ، مقالات پر استناد، مقالات برتر و مشارکت بین‌المللی رتبه‌هایی میان ۱۷ تا ۲۱ را در جهان بدست آورده‌است. همچنین جایگاه ایران در تولید علم در مهندسی عمران رتبه ۴، مهندسی شیمی رتبه ۵ و سوخت و انرژی رتبه‌ ۱۰ بوده‌است.

بر اساس گزارش سالیانه «شاخص جهانی نوآوری» سازمان جهانی مالکیت فکری یا WIPO در سال ۲۰۲۱، ایران رتبه ۱۴جهان را در تولید دانش و رتبه 117 جهان را در به‌کارگیری دانش در قالب فناوری دارد (این در حالی است که رتبه تولید دانش آمریکا و ژاپن به ترتیب ۳ و ۱۱و رتبه به‌کارگیری دانش این دو کشور به ترتیب ۱۷و ۳ است). به عبارت دیگر، ایران از نظر تولید دانش به کشورهای توسعه‌یافته مانند ژاپن نزدیک است، اما از نظر نفوذ و به‌کارگیری دانش در قالب فناوری به کشورهایی مانند نیجریه و اوگاندا شباهت پیدا می‌‌کند. بر اساس این گزارش، ایران سومین کشور جهان از نظر درصد فارغ‌التحصیلان در رشته‌های مهندسی است. همزمان رتبه‌ی کشور در ثبات سیاسی و اقتصادی ۱۲۹، کیفیت تنظیم‌گری ۱۳۰، محیط کسب‌وکار ۱۲۵، سهولت کسب‌وکار ۱۲۹ و همکاری صنعت و دانشگاه ۱۲۰ در جهان است.

به عبارتی، به گواه آمار و گزارش‌های نهادهای مختلف داخلی و خارجی، کشور ایران از منظر تولید دانش، از کشورهای پیشتاز در جهان است. حال آنکه از منظر به‌کارگیری دانش در قالب فناوری در اقتصاد خود و شکوفا نمودن استعداد سرمایه‌های انسانی در وضعیتی نگران‌کننده به سر می‌برد. چرا که در فضای اقتصادی تحت سرکوب و بازار کوچک و ایزوله‌ی ایران از اقتصاد جهانی، عملا رقابتی میان فعالان کسب‌وکار داخلی و خارجی صورت نمی‌گیرد که دانش، دانشگاه و اقتصاد دانش‌بنیان از منظر تبدیل دانش به فناوری یا تربیت و تأمین نیروی انسانی ماهر موضوعیت و کارکرد حقیقی بیابند. این خلأ رقابت و گرداب انحصار که سبب افت بهره‌وری و عدم نیاز به دانش می‌گردد، در فضای کسب‌وکارهای مرتبط با مدیریت پسماندهای صنعتی نمودی صدچندان می‌یابد؛ چرا که در کل ایران، از بین ۷۰ هزار واحد صنعتی، تنها ۱۱ واحد پروانه‌ی بهره‌برداری مرتبط با مدیریت پسماندهای صنعتی در کد آیسیک ۹۰ دارند.

این پژوهش به منظور واکاوی چرایی نفوذ اندک دانش به مدیریت پسماندهای صنعتی در ایران تعریف شده تا ضمن مطالعه و بررسی ریشه‌های این امر، بتواند رهیافت‌ها و راهکارهایی برای بیشینه‌سازی نفوذ دانش به صنعت و بهره‌گیری از توان دانشی و پژوهشی کشور در مدیریت پسماندهای صنعتی در سطح خرد و کلان ارائه دهد.

Translate »